Wat is paua eigenlijk?

Je hebt ze misschien al op onze site gezien, onze nieuwe voorraad pauahangers en -oorbellen. Maar wat is paua nou precies voor materiaal?

Paua is de Maori-naam voor drie soorten abalone of zeeoor, schelpdieren die alleen in de wateren rondom Nieuw Zeeland voorkomen. De meest bekende en gewilde soort (voor sieraden) is de Haliotis iris, oftewel Blackfoot Paua. Om het iets eenvoudiger te houden gebruiken wij de naam paua alleen voor deze specifieke soort, maar er zijn er dus meer. De hele familie noemen we hier abalone.

"Maori Carving inside Te Whare Runanga" by Andrew and Annemarie is licensed under CC BY-SA 2.0

De Maori gebruiken het parelmoer van de pauaschelp om ogen te maken in hun houtsnedes waardoor de beelden tot leven lijken te komen. Deze paua-ogen worden geassocieerd met de sterren, die bij de Maori symbool staan voor de ogen van hun voorouders die ’s nachts op hen neerkijken.

"File:Blacklip abalone.jpg" by Toby Hudson is licensed under CC BY-SA 3.0

Abalone groeit op de rotsen in ondiepe kustgebieden. Ze hechten zichzelf aan de rotsen met hun brede gespierde ‘voet’. Deze voet wordt in veel landen gezien als een delicatesse, maar aangezien deze schelpen vaak alleen mogen worden geoogst door duikers en er strenge quota zijn, zijn de kosten erg hoog. Daarom is men op verschillende plaatsen begonnen met het kweken van abalone maar dat is een moeilijk proces vanwege de specifieke leefomstandigheden die het dier nodig heeft.

De schelp van de abalone bestaat uit een harde buitenlaag van calciumcarbonaat (aragoniet) die het dier beschermt tegen de buitenwereld. De binnenkant van de schelp is bedekt met een laagje parelmoer. Dit heeft meerdere doelen: het zorgt voor extra stevigheid van de schelp, het zorgt ervoor dat de schelp aan de binnenkant fijn en glad is en het beschermt het diertje tegen parasieten en afval van buitenaf. Wanneer er bijvoorbeeld een parasiet of een object (zoals een zandkorreltje) de schelp binnenkomt, wordt het weefsel van het dier geïrriteerd en gaat het extra parelmoer afgeven dat een serie laagjes om de indringer heen vormt zodat het minder irriterend is. Wanneer dit proces lang genoeg doorgaat om een goede dikke laag te vormen - dit kan doorgaan tot het diertje sterft -  ontstaat er een parel.

"Coloured shell" by James E. Petts is licensed under CC BY-SA 2.0

Het parelmoer van de abalone-schelp kan verschillende kleuren hebben zoals wit, roze, bruin, paars of geel. Deze kleuren hebben daarbij allemaal de bekende iriserende parelmoerglans. De Nieuw Zeelandse paua staat bekend om de felle kleuren van zijn parelmoer: blauw, groen, geel en paars en een intense regenboogachtige glans. Hierom wordt dit materiaal ook wel zee-opaal genoemd.
De verschillende kleuren in het parelmoer ontstaan door de watertemperatuur en het voedsel dat het diertje eet. Hij leeft namelijk op een dieet van zeewier en algen. De verschillende typen algen en wier zorgen voor verschillende kleuren parelmoer. Het iriserende effect ontstaat doordat de laagjes aragoniet (waaruit het parelmoer is opgebouwd) ongeveer even dik zijn als de golflengte van zichtbaar licht. Hierdoor worden, afhankelijk van de hoek, sommige kleuren weerkaatst en versterkt, terwijl andere kleuren verdwijnen. Een ingewikkeld proces, maar wel met een hele mooie uitkomst.

Om de schelp te kunnen verwerken tot bijvoorbeeld sieraden, wordt de harde buitenlaag weggeschuurd tot je alleen het parelmoer overhoudt. Afhankelijk van hoe oud het dier was voordat het stierf en de omstandigheden waaronder het leefde kan deze parelmoerlaag variëren in dikte van minder dan een millimeter tot meerdere millimeters. Omdat het natuurlijk veel kostenefficiënter is om de schelpen zo jong mogelijk te oogsten hebben deze vaak een erg dunne parelmoerlaag. Daarom wordt deze vaak verlijmd met wit parelmoer van een andere soort schelp om wat extra stevigheid te geven. Hierdoor is het mogelijk om voor een hele leuke prijs toch sieraden van paua-schelp te kopen. Op onze website geven wij aan als dit het geval is.

Gebruikte bronnen:

Gem and Ornamental Materials of Organic Origin – Maggie Campbell Pedersen
Pearl Book: The Definitive Buying Guide - Antoinette Leonard Matlins
Gems&Jewellery July/August 2016 / Volume 25 / No. 4 pp. 10-12
http://moana.co.nz/wp-content/uploads/2017/06/AFL-1501-ESR-Paua-Book-V7-final.pdf